In het weekend van 14 en 15 september is het weer Open Monumentendag. Mijn gouden tip voor dat weekend? Bezoek Radio Kootwijk. Dit monumentale zendstation is niet altijd zomaar toegankelijk voor publiek, maar tijdens Open Monumentendag krijg je de kans om dit unieke gebouw vanbinnen te bewonderen.
Twee weken geleden lees ik bij toeval dat Radio Kootwijk in de zomervakantie een aantal keer opengesteld is voor publiek. Ik ben al jaren nieuwsgierig naar de binnenkant van dit markante gebouw, maar een bezoek is er nog nooit van gekomen. Altijd gedacht dat dit alleen mogelijk was tijdens de Open Monumentendagen.
Als dit tot mijn verrassing niet het geval blijkt te zijn, besluit ik meteen een dagje vrij te maken voor een bezoek aan ‘de kathedraal van de Veluwe’. Een win-winsituatie, want het zendgebouw wordt omringd door weidse heidevelden die op dat moment volop in bloei staan.
Een stukje geschiedenis in een notendop
Het voormalige zendstation is een bijzonder monument uit ons koloniale verleden. Omdat Nederland aan het begin van de twintigste eeuw afhankelijk was van Engeland en Duitsland voor communicatie met zijn overzeese koloniën, ontstond tijdens de Eerste Wereldoorlog de behoefte aan een eigen radiografische verbinding met Nederlands-Indië.
De Nederlandse regering besloot daarom een eigen zenderstation te bouwen dat krachtig genoeg was om bijna 12.000 kilometer te overbruggen. De locatie midden op de Veluwe is niet bij toeval gekozen. Er werd een onbewoond, afgelegen terrein van Staatsbosbeheer gekocht om zo weinig mogelijk storende invloeden op het zendverkeer te ondervinden.
Op 7 januari 1929 wordt de radiotelefoondienst van de PTT officieel geopend door koningin Emma met de legendarische woorden: ‘Hallo Bandoeng, hoort u mij?‘. Op 31 december 1998 ging Radio Kootwijk definitief uit de lucht en in 2009 werd het zendterrein voor een euro overgedragen aan de oorspronkelijke eigenaar Staatsbosbeheer.
Natuurlijk is dit maar een beknopte versie van de boeiende geschiedenis van Radio Kootwijk. Als je meer wilt lezen, kan dat in op de website van Radio Kootwijk of nog beter: laat een gids je alles over de geschiedenis vertellen tijdens een rondleiding.
Architectuur vol symboliek
Het hoofdgebouw van het voormalige zendercomplex, Gebouw A, is een opvallende verschijning in het open heidelandschap. Je ziet het imposante rijksmonument al van veraf opdoemen. De uit gewapend beton opgetrokken kathedraal vormt een fascinerend contrast met het omliggende natuurgebied. Als ik de oprijlaan op fiets ben ik meteen onder de indruk. Ik kan me bijna niet voorstellen dat er vroeger zes zendmasten van maar liefst 212 meter hoog om het gebouw stonden.
Het zendergebouw in art-decostijl is een architectonisch hoogstandje vol symboliek. De architect Julius Luthmann heeft zich voor de vorm van het gebouw laten inspireren door de mythische sfinx. Boven de ingang zie je sculpturen van beeldhouwer Hendrik van den Eijnde. De vrouwenfiguren met westerse en exotische gelaatstrekken symboliseren de verbinding tussen oost en west. De adelaar op de achtergevel verbeeldt de vlucht van het geluid.
De indrukwekkende zenderzaal
Eenmaal binnen in het gebouw bekijk ik op de begane grond eerst een historische informatiefilm over Radio Kootwijk, waarna ik de fototentoonstelling over de geschiedenis van het zendstation bewonder. Op de foto’s is te zien hoe Radio Kootwijk er vroeger uitzag. Interessant, maar het hoogtepunt is toch wel de indrukwekkende zenderzaal waar vroeger de zendapparatuur stond. Door de metershoge ramen geniet ik van een fantastisch uitzicht over de paarse zee van heide.
Het mooiste onderdeel van de zenderzaal is de schitterende vloer. Vanaf het balkon heb je goed zicht op het zwart-wit patroon, waarin je met een scherp oog een foutje kunt ontdekken. Er ligt namelijk ergens een witte tegel die eigenlijk zwart hoort te zijn. Het maakt de vloer er niet minder fotogeniek om. Niet voor niets worden hier regelmatig fotoshoots gehouden en televisieprogramma’s en videoclips opgenomen. In 2004 diende het industriële interieur zelfs als decor voor de Amerikaanse film Mindhunters.
Natuurgebied Radio Kootwijk
Het zendstation ligt in een prachtig natuurgebied midden op de Veluwe. De mooie omgeving leent zich uitstekend voor mooie fiets- en wandeltochten. Enkele tips in de omgeving:
- De Heidewandeling (12,5 km) van Staatsbosbeheer langs Radio Kootwijk en over de Hoog Buurlose Heide. Startpunt: schaapskooi Hoog Buurlo.
- Kootwijkerzand: vanaf de 13,5 meter hoge uitkijktoren heb je een spectaculair uitzicht over de grootste zandverstuiving van West-Europa met in de verte zicht op het zendstation van Radio Kootwijk.
- Herten en wilde zwijnen spotten bij het wildscherm aan de Alverschotenseweg nabij Assel.
- Fietsknooppuntenroute van 20 kilometer langs bovenstaande plekken: 24 – 41 – 40 -19- -71- 81- 36 – 37 – 24. Start- en eindpunt: Halte Assel.
- Horeca langs deze route: Pannenkoekenrestaurant Kootwijkerduin, Eethuis Halte Assel (een soort luxe snackbar, tip: een Assel Compleet), Restaurant de Brinkhof in Kootwijk en De Garage Radio Kootwijk (alleen open op zaterdag en zondag).
>> Lees ook: fietsen en wandelen over de heide bij Radio Kootwijk
Wil je ook Radio Kootwijk bezoeken?
Hoewel natuurgebied Radio Kootwijk het hele jaar toegankelijk is, is het voormalig zendstation helaas niet altijd vrij toegankelijk voor publiek. Wel is het mogelijk om het gebouw te bezichtigen tijdens een excursie van Staatsbosbeheer. De rondleiding duurt 2,5 uur en kost €17,50. Bekijk de website van Staatsbosbeheer voor de actuele data.
Daarnaast is het ook af en toe mogelijk om Radio Kootwijk zonder gids te bezoeken. Bekijk de agenda om te zien wanneer het gebouw open is (meestal in de schoolvakanties). Kosten: €5,-.
Tijdens de Open Monumentendagen kun je Radio Kootwijk gratis bezichtigen tussen 11.00 en 16.00 uur. In de zenderzaal vertellen gidsen over de geschiedenis van Radio Kootwijk en bewoners uit het dorp verzorgen de catering voor bezoekers. Vanaf het treinstation in Apeldoorn rijden er op die dagen pendelbussen naar Radio Kootwijk.
Bereikbaarheid
Radio Kootwijk is helaas niet bereikbaar met het openbaar vervoer. De dichtstbijzijnde bushalte ligt op ongeveer 9 kilometer afstand.
Parkeren is mogelijk op de parkeerplaats achter het voormalige hotel. Kosten: €5,- per dag. Gratis parkeren kan op de parkeerplaats bij de schaapskooi in Hoog Buurlo. Vanaf daar is het ongeveer 3 kilometer wandelen (of fietsen) naar Radio Kootwijk.
Overnachten in de omgeving
Wil je graag overnachten in de omgeving van het zendstation? Boutique Hotel Hoog-Soeren ligt op ongeveer 8 kilometer van Radio Kootwijk. Vanuit dit hotel loop je zo de bossen in. Een ander mooi hotel in de omgeving van Radio Kootwijk (8 km) is Van der Valk Hotel Apeldoorn- de Cantharel. Slaap je liever op een bungalowpark? Vakantiepark de Berkenhorst ligt op nog geen vier kilometer van Radio Kootwijk. Bekijk hier de aanbiedingen.
Meer lezen over de Veluwe:
- 10 mooie hotels op de Veluwe
- 15 x zien en doen op de Veluwe
- Dit zijn de mooiste uitzichtpunten op de Veluwe
- 15 gemarkeerde wandelroutes op de Veluwe
Ben jij weleens in Radio Kootwijk geweest en was je ook onder de indruk van dit bijzondere zendstation?
[…] kom je bovendien ook het voormalig zendstation Radio Kootwijk tegen. Anita van Reisvlinder heeft er een leuke blog over geschreven, inclusief mooie […]