Wandelen in Schalkwijk: langs forten en door het Verdronken Bos

18 mei 2021

Op zoek naar mooie wandelroutes in de omgeving van Utrecht? Loop de klompenpaden op het Eiland van Schalkwijk! Het is heerlijk wandelen door dit waterrijke poldergebied in de achtertuin van de stad Utrecht. De twee klompenpaden in Schalkwijk voeren je door het Verdronken Bos en langs forten van de Nieuwe Hollandse Waterlinie.

Klompenpaden in Schalkwijk

Op een zonnige middag in maart parkeren we onze auto bij TOP Eiland van Schalkwijk, het startpunt van twee klompenpaden door het buitengebied van Schalkwijk. Dit poldergebied in de Kromme Rijnstreek wordt omringd door het water van de Lek, het Amsterdam-Rijnkanaal en het Lekkanaal. Vandaar de naam: het Eiland van Schalkwijk.

Op het informatiepaneel naast Pand Pannenkoek zien we dat het Lint- en Liniepad (9 km) langs de Lek en de forten van de Nieuwe Hollandse Waterlinie loopt. Het Vuylcoppad (8km) voert je door het Verdronken Bos en de polders van Schalkwijk. Na wat wikken en wegen, wint mijn nieuwsgierigheid naar het Verdronken Bos. Vandaag strikken we onze veters voor het Vuylcoppad!

Het Vuylcoppad: door polders en het Verdronken Bos

Nadat we het spoor zijn overgestoken, wandelen we langs de Schalkwijkse Wetering richting de indrukwekkende Sint-Michaëlkerk. De hoge toren van de neogotische kathedraal is dé blikvanger van Schalkwijk.

Hoewel we vervolgens een flink stuk rechttoe rechtaan over het asfalt lopen, verveel ik me geen moment. Het is heerlijk wandelen langs het water en er is genoeg te zien. Bij de toren van Vulycop blijven we even staan voor een fotomomentje. De middeleeuwse woontoren werd rond 1300 gebouwd en is daarmee het oudste huis van de gemeente Houten.

Bijna aan het eind van de Kaaidijk slaan we linksaf het Verdronken Bos in. Aan het eind van de vorige eeuw stond hier nog een prachtig bos. Tegenwoordig piepen er alleen nog maar kale stammen boven het water uit. Het bos werd namelijk ingericht als wateropslag om wateroverlast bij hevige regenbuien te voorkomen. Door het overschot van regenwater werden de bomen letterlijk verdronken.

Terwijl we over een vlonderpad door het unieke bos slingeren, kijken we goed om ons heen. Het Verdronken Bos schijnt namelijk een geliefde plek voor ijsvogels te zijn. Helaas houden ze zich vandaag schuil, maar dat maakt deze plek niet minder bijzonder.

Het Verdronken bos - Klompenpaden Schalkwijk

Langs het inundatiekanaal lopen we richting Fort Werk aan de Korte Uitweg, dat in 1873 werd gebouwd als onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Bij Fort WKU zijn kano’s te huur en op het natuurkampeerterrein kun je blijven slapen in een tentje of compleet ingerichte kampeerwagen. Wij bewaren het kanoën en kamperen voor een andere keer en bestellen bij het afhaalloket van het theehuis een kopje koffie met een verse appelflap.

Na dit aangename pauzemoment vervolgen we de route door polder Blokhoven. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd dit inundatiegebied twee keer onder water gezet om de vijand tegen te houden. Vandaag de dag doet de polder dienst als waterbergingsgebied om wateroverlast bij zware plensbuien in Schalkwijk te voorkomen.

Terwijl we het water oversteken met een trekpontje, bewonderen we een soldaat te paard die oprijst uit het water. Het kunstwerk Geheim van Man en Paard refereert aan de Waterlinie. Als we weer vaste grond onder de voeten hebben, lopen we met de Sint-Michaëlkerk in het vizier richting het eindpunt van het Vuylcoppad. Ook het laatste stukje genieten we met volle teugen en besluiten we ter plekke dat we zeker nog eens terugkomen om het Lint- en Liniepad te lopen.

Lint-en Liniepad: langs forten en de Lek

Twee weken later is het zover! Dit keer lopen we niet via de Schalkwijkse Wetering richting de kerk, maar slaan we na de spoorwegovergang linksaf. Al snel zien we de tuinen van Jonkheer Ram in zicht komen. Op deze plek heeft eeuwenlang een imposant kasteel gestaan dat in de 17e eeuw bewoond werd door Jonkheer Ram. Kasteel Schalkwijk werd in 1800 gesloopt, maar de tuin is inmiddels gereconstrueerd en de grachten zijn opnieuw uitgegraven.

Na een rondje langs de kruiden en planten in de historische tuin vervolgen we onze route door de weilanden. We passeren een boomgaard met fruitbomen die helaas nog net niet in bloei staan. In de weilanden zien we een paar eenzame bunkers opdoemen die onderdeel zijn van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Eenmaal bij Werk aan de Groeneweg zien we er nog veel meer. Dit verdedigingswerk bestaat uit tientallen betonnen schuilplaatsen die omringd worden door hoogstamfruitbomen.

Werk aan de Groeneweg werd in 1914 gebouwd als extra verdedigingsstelling voor het even verderop gelegen Fort Honswijk. Als we door de historische loopgraven wandelen, wanen we ons even terug in lang vervlogen tijden. De wallen en grachten zijn bedekt met raapzaad dat al voorzichtig begint te bloeien. Het duurt niet lang meer voordat hier een gele kleurexplosie plaatsvindt.

Het volgende stuk van de route wandelen we door de uiterwaarden van de Lek. Links zien we bootjes langzaam voorbij glijden over de rivier, terwijl rechts van ons racefietsers in volle vaart over de dijk sjezen. Even verderop hangt op een hekje een krijtbord met de tekst: ‘Houdt u niet van geiten? Geiten houden niet van water, even spuiten dan houden ze wel afstand!’ De waterspuit ontbreekt en de geiten zijn in geen velden of wegen te bekennen. Jammer, want anders hadden ze best een stukje met ons mee mogen wandelen.

Dan zien we ineens het imposante Fort Honswijk voor ons opdoemen. De toren van het fort stamt uit 1848 en is de oudste en grootste van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. In mei 1940 werd het fort ingenomen door de Duitsers, waarna het na de Tweede Wereldoorlog tot 2012 gebruikt werd door Defensie.

Gemeente Houten kocht Fort Honswijk in 2016 voor het symbolische bedrag van een euro en stelde het fortterrein permanent open voor publiek. Wij hebben echter pech. Het fort blijkt namelijk afgezet met hekken vanwege restauratiewerkzaamheden. Er zit dus niets anders op om het monumentale bouwwerk van een afstandje te bewonderen.

Na een kort pauzemomentje op een bankje maken we ons op voor het laatste deel van het klompenpad. We passeren Fort Lunet aan de Snel en wandelen langs het inundatiekanaal tot we uitkomen bij polder Blokhoven. Bekend terrein voor ons. Dit pad hebben we immers twee weken geleden al bewandeld. We steken wederom het water over met het trekpontje en lopen met de Sint-Michaëlskerk in zicht richting het eindpunt van de route.

Ook deze klompenpaden in Schalkwijk lopen?

Zowel het Lint- en Liniepad (9 km) als het Vuylcoppad (8km) starten op de parkeerplaats van TOP Eiland van Schalkwijk (Provincialeweg 1). Je kunt de routes eventueel ook beginnen bij Fort WKU aan de Lange Uitweg 42 in Tull en Het Waal.

Wil je de twee klompenpaden combineren? Dat kan, maar houd er wel rekening mee dat er overlap in de routes zit. Hierdoor mis je het stuk door polder Blokhoven of moet je dit deel juist twee keer lopen. Kies je voor een gecombineerd rondje buitenom zonder in herhaling te vallen, dan is de route ongeveer 13 kilometer.

Onderweg zin in koffie of lunch? Dat kan bij langs beide routes bij Restaurant Jonkheer de Ram, Fort WKU en Pand Pannenkoek. Overnachten in de omgeving? Dat kan in Schalkwijk bij Boerderij de Zalm. Slaap je liever in een vrijstaand vakantiehuisje? Bekijk dan de natuurhuisjes in Schalkwijk en omgeving.